દ્યમિતા અને સ્ટાર્ટ-અપ્સ (4300021) - શિયાળો 2024 સોલ્યુશન

પ્રશ્ન 1(અ) [3 ગુણ]

#

આંત્રપ્રન્યોર અને મેનેજર વચ્ચેનો તફાવત આપો.

જવાબ:

મેમરી ટ્રીક: “CRIFO” - Creates Risk Innovation Focus Ownership

પ્રશ્ન 1(બ) [4 ગુણ]

#

આંત્રપ્રન્યોરશિપના કોઈપણ ચાર મુખ્ય કાર્યો સમજાવો.

જવાબ:

• રોજગાર સર્જન: આંત્રપ્રન્યોર નવા વ્યવસાયો સ્થાપે છે, જેથી અન્ય લોકો માટે રોજગારની તકો બને છે
• નવાચાર: તેઓ બજારની જરૂરિયાતો પૂરી કરવા નવા ઉત્પાદનો, સેવાઓ અથવા પ્રક્રિયાઓ રજૂ કરે છે
• આર્થિક વિકાસ: સંપત્તિ પેદા કરે છે, GDPમાં યોગદાન આપે છે અને આર્થિક વૃદ્ધિને ઉત્તેજિત કરે છે
• જોખમ લેવું: સંભવિત નફા માટે વ્યવસાયિક અનિશ્ચિતતા અને નાણાકીય જોખમો સ્વીકારે છે

ડાયાગ્રામ:

graph TD
    A[આંત્રપ્રન્યોરશિપ કાર્યો] --> B[રોજગાર સર્જન]
    A --> C[નવાચાર]
    A --> D[આર્થિક વિકાસ]
    A --> E[જોખમ લેવું]
    B --> F[રોજગાર નિર્માણ]
    C --> G[નવા ઉત્પાદનો/સેવાઓ]
    D --> H[GDP વૃદ્ધિ]
    E --> I[વ્યવસાયિક અનિશ્ચિતતા]

મેમરી ટ્રીક: “રોનાજો” - રોજગાર નવાચાર આર્થિક જોખમ

પ્રશ્ન 1(ક) [7 ગુણ]

#

MSMEs ભારત દેશના આર્થિક વિકાસ માટે કેઈ રીતે અગત્યના છે?

જવાબ:

• મેન્યુફેક્ચરિંગ લવચીકતા: બજારના ફેરફારો અને ગ્રાહકની જરૂરિયાતોને ઝડપથી અનુકૂલન
• નવાચાર હબ: મોટા ઉદ્યોગોને સપ્લાયર અને વેન્ડર તરીકે આધાર આપે છે
• ઉદ્યમિતા વિકાસ: વ્યક્તિગત વ્યવસાય માલિકી અને સ્વરોજગારને પ્રોત્સાહન

મેમરી ટ્રીક: “રો-ઔ-ની-જી-ગ્રા” - રોજગાર ઔદ્યોગિક નિકાસ જીડીપી ગ્રામીણ

પ્રશ્ન 1(ક) OR [7 ગુણ]

#

ડિપ્લોમાના વિદ્યાર્થીને પોતાનું સ્ટાર્ટ-અપ શરૂ કરવામાં સ્ટુડેન્ટ સ્ટાર્ટ-અપ એન્ડ ઇનોવેશન પોલીસી (SSIP) કેવી રીતે મદદરૂપ થાય છે?

જવાબ:

• શૈક્ષણિક એકીકરણ: સ્ટાર્ટ-અપ પ્રવૃત્તિઓને શૈક્ષણિક ક્રેડિટ તરીકે ગણવામાં આવે છે
• IPR સહાય: પેટન્ટ ફાઇલિંગ અને બૌદ્ધિક સંપદા સુરક્ષામાં મદદ
• બજાર પહોંચ: રોકાણકારો અને ઉદ્યોગ ભાગીદારો સાથે નેટવર્કિંગની તકો

મેમરી ટ્રીક: “ના-ઇ-મા-મા-કૌ” - નાણાકીય ઇન્ક્યુબેશન માર્ગદર્શન માળખાકીય કૌશલ્ય

પ્રશ્ન 2(અ) [3 ગુણ]

#

પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ એટલે શું? પ્રોજેક્ટના અમલીકરણમાં તેનું મહત્વ સમજાવો.

જવાબ:

પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ એ એક વ્યાપક દસ્તાવેજ છે જેમાં પ્રસ્તાવિત વ્યવસાયિક સાહસની તકનીકી, નાણાકીય અને વ્યાપારિક પાસાઓની વિગતવાર માહિતી હોય છે.

મહત્વ:

• લોન મંજૂરી: બેંકોને ધિરાણ નિર્ણયો માટે પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટની જરૂર હોય છે
• સંસાધન આયોજન: સંસાધનો અને માનવબળની યોગ્ય ફાળવણીમાં મદદ કરે છે
• જોખમ મૂલ્યાંકન: સંભવિત પડકારો અને તેના ઉકેલની ઓળખ કરે છે

મેમરી ટ્રીક: “લોસાજો” - લોન સંસાધન જોખમ

પ્રશ્ન 2(બ) [4 ગુણ]

#

બ્રેક-ઈવન પોઈન્ટ (in terms of sales revenue)ની ગણતરી કેઈ રીતે કરશો? તેનું graphical representation ઉદાહરણ સહિત આપો.

જવાબ:

સૂત્ર: બ્રેક-ઈવન પોઈન્ટ (વેચાણ) = સ્થિર ખર્ચ ÷ યોગદાન માર્જિન રેશિયો

જ્યાં: યોગદાન માર્જિન રેશિયો = (વેચાણ - વેરિયેબલ કોસ્ટ) ÷ વેચાણ

ઉદાહરણ:

• સ્થિર ખર્ચ = ₹50,000
• યુનિટ દીઠ વેચાણ કિંમત = ₹100
• યુનિટ દીઠ વેરિયેબલ કોસ્ટ = ₹60
• યુનિટ દીઠ યોગદાન = ₹40
• યોગદાન માર્જિન રેશિયો = 40%
• બ્રેક-ઈવન વેચાણ = ₹50,000 ÷ 0.40 = ₹1,25,000

ડાયાગ્રામ:

મેમરી ટ્રીક: “સ્થ-યો-રે” - સ્થિર યોગદાન રેશિયો

પ્રશ્ન 2(ક) [7 ગુણ]

#

માર્કેટ સર્વેની જરૂરિયાત સમજાવો તથા માર્કેટ સર્વેની માર્કેટ ટેસ્ટ મેથડ સમજાવો.

જવાબ:

માર્કેટ સર્વેની જરૂરિયાત:

માર્કેટ ટેસ્ટ મેથડ:

• ટેસ્ટ માર્કેટિંગ: મર્યાદિત ભૌગોલિક વિસ્તારમાં ઉત્પાદન લોન્ચ કરવું
• ફોકસ ગ્રુપ: લક્ષ્ય ગ્રાહકો સાથે ચર્ચા કરવી
• પાયલટ અભ્યાસ: પસંદ કરેલા ગ્રાહકો સાથે ઓછા પાયે ઉત્પાદન પરીક્ષણ
• ઓનલાઇન સર્વે: વ્યાપક પહોંચ માટે ડિજિટલ પ્રશ્નાવલી

graph LR
    A[માર્કેટ સર્વેની જરૂર] --> B[માંગ મૂલ્યાંકન]
    A --> C[સ્પર્ધા વિશ્લેષણ]
    A --> D[બજારનું કદ]
    A --> E[કિંમત વ્યૂહરચના]
    
    F[માર્કેટ ટેસ્ટ મેથડ] --> G[ટેસ્ટ માર્કેટિંગ]
    F --> H[ફોકસ ગ્રુપ]
    F --> I[પાયલટ અભ્યાસ]
    F --> J[ઓનલાઇન સર્વે]

મેમરી ટ્રીક: “મા-સ્પ-બ-કિ” - માંગ સ્પર્ધા બજાર કિંમત

પ્રશ્ન 2(અ) OR [3 ગુણ]

#

માર્કેટિંગ પ્લાન એટલે શું? ટૂંકમાં સમજાવો.

જવાબ:

માર્કેટિંગ પ્લાન એ એક વ્યૂહરચનાત્મક દસ્તાવેજ છે જેમાં વ્યવસાય તેના ઉત્પાદનો અથવા સેવાઓને લક્ષ્ય ગ્રાહકોને કેવી રીતે પ્રમોટ અને વેચશે તેની રૂપરેખા હોય છે.

ઘટકો:

• બજાર વિશ્લેષણ: ગ્રાહક વસ્તી વિષયક અને વર્તન અભ્યાસ
• માર્કેટિંગ મિક્સ: ઉત્પાદ, કિંમત, સ્થાન, પ્રમોશન વ્યૂહરચના
• બજેટ ફાળવણી: માર્કેટિંગ પ્રવૃત્તિઓ માટે નાણાકીય સંસાધનો

મેમરી ટ્રીક: “બ-મા-બ” - બજાર માર્કેટિંગ બજેટ

પ્રશ્ન 2(બ) OR [4 ગુણ]

#

ગુજરાતના કોઈ શહેરી વિસ્તારમાં e-bike મેન્યુફેક્ચર કરતી કંપનીનું SWOT analysis કરો.

જવાબ:

મેમરી ટ્રીક: “સ-ન-ત-જો” - શક્તિઓ નબળાઈઓ તકો જોખમો

પ્રશ્ન 2(ક) OR [7 ગુણ]

#

ઇનોવેશન એટલે શું? કોઈપણ પ્રોડક્ટ અથવા પ્રોસેસ અથવા સર્વિસના ઓછામાં ઓછા પાંચ ઇનોવેશન્સનું લિસ્ટ આપો.

જવાબ:

ઇનોવેશન એ નવા અથવા સુધારેલા ઉત્પાદનો, સેવાઓ અથવા પ્રક્રિયાઓ બનાવવાની પ્રક્રિયા છે જે ગ્રાહકોને મૂલ્ય અને સંસ્થાઓને સ્પર્ધાત્મક લાભ પૂરો પાડે છે.

પાંચ ઉત્પાદન/સેવા ઇનોવેશન:

• મૂલ્ય સર્જન: દરેક ઇનોવેશને હાલની ગ્રાહક સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવ્યો
• બજાર વિક્ષેપ: પરંપરાગત બિઝનેસ મોડલ અને વપરાશકર્તા વર્તનમાં ફેરફાર કર્યો
• ટેકનોલોજી એકીકરણ: વર્ધિત વપરાશકર્તા અનુભવ માટે બહુવિધ ટેકનોલોજીઓનું સંયોજન

મેમરી ટ્રીક: “UNT3Z” - UPI Netflix Tesla 3D Zoom

પ્રશ્ન 3(અ) [3 ગુણ]

#

ભાગીદારી પેઢી પર ટૂંકનોંધ લખો.

જવાબ:

ભાગીદારી પેઢી એ એક વ્યવસાયિક માળખું છે જ્યાં બે અથવા વધુ વ્યક્તિઓ નફા માટે સંયુક્ત રીતે વ્યવસાયનું માલિકી અને સંચાલન કરે છે.

મુખ્ય લક્ષણો:

• વહેંચાયેલ માલિકી: બહુવિધ ભાગીદારો મૂડી અને કુશળતાનું યોગદાન આપે છે
• સંયુક્ત જવાબદારી: ભાગીદારો વ્યવસાયિક દેવા માટે વ્યક્તિગત રીતે જવાબદાર છે
• નફાની વહેંચણી: ભાગીદારી કરાર અનુસાર કમાણીનું વિતરણ

મેમરી ટ્રીક: “વ-સ-ન” - વહેંચાયેલ સંયુક્ત નફો

પ્રશ્ન 3(બ) [4 ગુણ]

#

મેનેજમેન્ટના ‘staffing’ કાર્યમાં સમાવિષ્ટ વિવિધ activities સમજાવો.

જવાબ:

• નિયુક્તિ: યોગ્ય વ્યક્તિને યોગ્ય જગ્યાએ સોંપવું
• પ્રમોશન: કામગીરી અને અનુભવ આધારે કારકિર્દી વૃદ્ધિ
• વળતર: ન્યાયપૂર્ણ વેતન અને લાભોના પેકેજ નક્કી કરવા

મેમરી ટ્રીક: “ભ-પ-તા-કા-ની-પ્ર-વ” - ભરતી પસંદગી તાલીમ કામગીરી નિયુક્તિ પ્રમોશન વળતર

પ્રશ્ન 3(ક) [7 ગુણ]

#

આપખુદ નેતાગીરી સમજાવો અને તેના ફાયદાઓ જણાવો.

જવાબ:

આપખુદ નેતાગીરી એ એક મેનેજમેન્ટ શૈલી છે જ્યાં નેતા ટીમના સભ્યોની સલાહ લીધા વિના સ્વતંત્ર રીતે તમામ નિર્ણયો લે છે.

લાક્ષણિકતાઓ:

• કેન્દ્રીકૃત નિર્ણય લેવું: નેતા પાસે સંપૂર્ણ સત્તા અને નિયંત્રણ
• સ્પષ્ટ કમાન્ડ ચેઇન: સુ-વ્યાખ્યાયિત વંશવેલો અને રિપોર્ટિંગ માળખું
• મર્યાદિત કર્મચારી ઇનપુટ: નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયામાં ન્યૂનતમ સહભાગિતા

ફાયદાઓ:

graph TD
    A[આપખુદ નેતાગીરી] --> B[કેન્દ્રીકૃત નિર્ણયો]
    A --> C[સ્પષ્ટ કમાન્ડ ચેઇન]
    A --> D[મર્યાદિત કર્મચારી ઇનપુટ]
    
    E[ફાયદાઓ] --> F[ઝડપી નિર્ણયો]
    E --> G[સ્પષ્ટ દિશા]
    E --> H[કટોકટી વ્યવસ્થાપન]
    E --> I[વધુ ઉત્પાદકતા]
    E --> J[એક જવાબદારી]

મેમરી ટ્રીક: “ઝ-સ્પ-ક-ઉ-જ” - ઝડપી સ્પષ્ટ કટોકટી ઉત્પાદકતા જવાબદારી

પ્રશ્ન 3(અ) OR [3 ગુણ]

#

જોઈન્ટ સ્ટોક કંપની પર ટૂંકનોંધ લખો.

જવાબ:

જોઈન્ટ સ્ટોક કંપની એ એક વ્યવસાયિક સંસ્થા છે જ્યાં મૂડી બહુવિધ શેરહોલ્ડરોની માલિકીના શેરોમાં વહેંચાયેલું હોય છે.

મુખ્ય લક્ષણો:

• મર્યાદિત જવાબદારી: શેરહોલ્ડરોની જવાબદારી તેમના રોકાણ સુધી મર્યાદિત
• ટ્રાન્સફરેબલ શેર: માલિકી સહજતાથી ખરીદી-વેચી શકાય
• અલગ કાનૂની એન્ટિટી: કંપની તેના માલિકોથી સ્વતંત્ર રીતે અસ્તિત્વ ધરાવે છે

મેમરી ટ્રીક: “મ-ટ્રા-અ” - મર્યાદિત ટ્રાન્સફરેબલ અલગ

પ્રશ્ન 3(બ) OR [4 ગુણ]

#

મેનેજમેન્ટના ‘organizing’ કાર્યમાં સમાવિષ્ટ વિવિધ activities સમજાવો.

જવાબ:

• સંસાધન ફાળવણી: નાણાકીય અને માનવ સંસાધનોનું કાર્યક્ષમ વિતરણ
• નિયંત્રણ વિસ્તાર: મેનેજર દીઠ ઉપકર્મચારીઓની સંખ્યા નક્કી કરવી
• કમાન્ડની એકતા: દરેક કર્મચારી એક ઉપરી અધિકારીને રિપોર્ટ કરે

મેમરી ટ્રીક: “જો-વિ-સ-સં-સં-ની-ક” - જોબ વિભાગીકરણ સત્તા સંકલન સંસાધન નિયંત્રણ કમાન્ડ

પ્રશ્ન 3(ક) OR [7 ગુણ]

#

લોકશાહી નેતાગીરી સમજાવો અને તેના ફાયદાઓ જણાવો.

જવાબ:

લોકશાહી નેતાગીરી એ એક મેનેજમેન્ટ શૈલી છે જ્યાં નેતાઓ નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયાઓમાં ટીમના સભ્યોને સામેલ કરે છે અને સહભાગિતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.

લાક્ષણિકતાઓ:

• સહભાગી નિર્ણય લેવું: ટીમના સભ્યો સમસ્યા-સમાધાનમાં યોગદાન આપે છે
• ખુલ્લો વાતચીત: નેતાઓ અને કર્મચારીઓ વચ્ચે દ્વિ-માર્ગી વાતચીત
• વહેંચાયેલ જવાબદારી: પરિણામો અને પરિણામોની સામૂહિક માલિકી

ફાયદાઓ:

graph TD
    A[લોકશાહી નેતાગીરી] --> B[સહભાગી નિર્ણયો]
    A --> C[ખુલ્લો વાતચીત]
    A --> D[વહેંચાયેલ જવાબદારી]
    
    E[ફાયદાઓ] --> F[જોબ સંતોષ]
    E --> G[ગુણવત્તા નિર્ણયો]
    E --> H[સર્જનાત્મકતા]
    E --> I[ટીમ બિલ્ડિંગ]
    E --> J[કર્મચારી વિકાસ]

મેમરી ટ્રીક: “જો-ગુ-સ-ટી-ક” - જોબ ગુણવત્તા સર્જનાત્મકતા ટીમ કર્મચારી

પ્રશ્ન 4(અ) [3 ગુણ]

#

જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્રના વિવિધ કાર્યો લખો.

જવાબ:

• નોંધણી સેવાઓ: MSME નોંધણી અને વિવિધ લાઇસન્સ મંજૂરીઓ
• નાણાકીય સહાય: લોન અને સરકારી યોજના અરજીઓ માટે માર્ગદર્શન
• તકનીકી સહાય: તકનીકી માર્ગદર્શન અને સલાહકારી સેવાઓ પૂરી પાડવી

મેમરી ટ્રીક: “નો-ના-ત” - નોંધણી નાણાકીય તકનીકી

પ્રશ્ન 4(બ) [4 ગુણ]

#

રાજ્ય કક્ષાના કોઈપણ બે ઇન્ક્યુબેટરના નામ આપી તેમના કાર્યો લખો.

જવાબ:

સામાન્ય કાર્યો:

• મેન્ટરશિપ કાર્યક્રમો: ઉદ્યોગ વ્યાવસાયિકો તરફથી નિષ્ણાત માર્ગદર્શન
• નેટવર્કિંગ ઇવેન્ટ્સ: સ્ટાર્ટઅપ્સને રોકાણકારો અને ભાગીદારો સાથે જોડવા

મેમરી ટ્રીક: “મે-ફં-ઇન-ને” - મેન્ટરિંગ ફંડિંગ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર નેટવर્કિંગ

પ્રશ્ન 4(ક) [7 ગુણ]

#

સ્ટાર્ટ-અપ ઇકો સિસ્ટમ એટલે શું? તેના વિવિધ કાર્યો અને ઘટકોનું લિસ્ટ આપો.

જવાબ:

સ્ટાર્ટ-અપ ઇકોસિસ્ટમ એ પરસ્પર જોડાયેલ સંસ્થાઓ, વ્યક્તિઓ અને સંસાધનોનું નેટવર્ક છે જે ઉદ્યમિતા અને સ્ટાર્ટઅપ વિકાસને સમર્થન આપે છે.

મુખ્ય ઘટકો:

પ્રવૃત્તિઓ:

• મેન્ટરિંગ સેશન: અનુભવી આંત્રપ્રન્યોર તરફથી નિયમિત માર્ગદર્શન
• નેટવર્કિંગ ઇવેન્ટ્સ: સ્ટાર્ટઅપ મીટઅપ્સ અને રોકાણકાર પિચ સેશન
• ફંડિંગ રાઉન્ડ્સ: સીડ, સિરીઝ A, B ફંડિંગ તકો
• કૌશલ્ય વિકાસ: તકનીકી અને બિઝનેસ તાલીમ કાર્યક્રમો

graph TD
    A[સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમ] --> B[આંત્રપ્રન્યોર]
    A --> C[રોકાણકારો]
    A --> D[ઇન્ક્યુબેટર]
    A --> E[સરકાર]
    A --> F[શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ]
    A --> G[સેવા પ્રદાતાઓ]
    
    H[પ્રવૃત્તિઓ] --> I[મેન્ટરિંગ]
    H --> J[નેટવર્કિંગ]
    H --> K[ફંડિંગ]
    H --> L[કૌશલ્ય વિકાસ]

મેમરી ટ્રીક: “આં-રો-ઇ-સ-શૈ-સે” - આંત્રપ્રન્યોર રોકાણકારો ઇન્ક્યુબેટર સરકાર શૈક્ષણિક સેવા

પ્રશ્ન 4(અ) OR [3 ગુણ]

#

સ્મોલ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ ડેવલોપમેન્ટ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા (SIDBI)ના વિવિધ કાર્યો જણાવો.

જવાબ:

• નાણાકીય સેવાઓ: MSMEs અને સ્ટાર્ટઅપ્સને પ્રત્યક્ષ અને અપ્રત્યક્ષ ધિરાણ
• વિકાસ સેવાઓ: ક્ષમતા નિર્માણ અને કૌશલ્ય વિકાસ કાર્યક્રમો
• પ્રમોશનલ પ્રવૃત્તિઓ: બજાર વિકાસ અને ટેકનોલોજી અપગ્રેડેશન સપોર્ટ

મેમરી ટ્રીક: “ના-વિ-પ્ર” - નાણાકીય વિકાસ પ્રમોશનલ

પ્રશ્ન 4(બ) OR [4 ગુણ]

#

રાષ્ટ્રીય કક્ષાના કોઈપણ બે ઇન્ક્યુબેટરના નામ આપી તેમના કાર્યો લખો.

જવાબ:

સામાન્ય કાર્યો:

• એક્સેલેરેશન કાર્યક્રમો: સઘન સ્ટાર્ટઅપ વિકાસ અને મેન્ટરિંગ
• કોર્પોરેટ કનેક્શન્સ: સ્ટાર્ટઅપ્સને મોટા એન્ટરપ્રાઇઝ ભાગીદારો સાથે જોડવા

મેમરી ટ્રીક: “ટે-ઇ-ગ્લો-એ-કો” - ટેકનોલોજી ઇનોવેશન ગ્લોબલ એક્સેલેરેશન કોર્પોરેટ

પ્રશ્ન 4(ક) OR [7 ગુણ]

#

સ્ટાર્ટ-અપને નિષ્ફળ જતું અટકાવવા કયાં પગલા લેવા જોઈએ? ટૂંકમાં સમજાવો.

જવાબ:

સ્ટાર્ટઅપ નિષ્ફળતા અટકાવવાના પગલાં:

• જોખમ વ્યવસ્થાપન: સંભવિત જોખમો અને નિવારણ વ્યૂહરચનાની ઓળખ
• અનુકૂલનશીલતા: બજારના ફેરફારો આધારે પિવટ કરવાની લવચીકતા
• કાનૂની અનુપાલન: યોગ્ય નોંધણી અને નિયમનકારી પાલન

graph TD
    A[સ્ટાર્ટઅપ નિષ્ફળતા અટકાવવા] --> B[બજાર સંશોધન]
    A --> C[નાણાકીય આયોજન]
    A --> D[ટીમ બિલ્ડિંગ]
    A --> E[પ્રોડક્ટ વેલિડેશન]
    A --> F[ગ્રાહક ફોકસ]
    A --> G[જોખમ વ્યવસ્થાપન]
    A --> H[અનુકૂલનશીલતા]
    A --> I[કાનૂની અનુપાલન]

મેમરી ટ્રીક: “બ-ના-ટી-પ્ર-ગ્રા-જો-અ-કા” - બજાર નાણાકીય ટીમ પ્રોડક્ટ ગ્રાહક જોખમ અનુકૂલનશીલતા કાનૂની

પ્રશ્ન 5(અ) [3 ગુણ]

#

રોકાણ પર વળતર (ROI)ની ગણતરી કેઈ રીતે થાય છે તે બતાવો.

જવાબ:

ROI સૂત્ર: ROI = (નેટ પ્રોફિટ ÷ કુલ રોકાણ) × 100

ઉદાહરણ:

• રોકાણ = ₹1,00,000
• નેટ પ્રોફિટ = ₹20,000
• ROI = (20,000 ÷ 1,00,000) × 100 = 20%

મેમરી ટ્રીક: “ને-કુ-સો” - નેટ કુલ સો

પ્રશ્ન 5(બ) [4 ગુણ]

#

શક્તા અભ્યાસમાં ટેકનીકલ એનાલીસીસની અગત્ય સમજાવો.

જવાબ:

મેમરી ટ્રીક: “ટે-સં-પ્ર-ગુ” - ટેકનોલોજી સંસાધન પ્રક્રિયા ગુણવત્ત

પ્રશ્ન 5(ક) [7 ગુણ]

#

કોપોરેટ સામાજિક જવાબદારીની લાક્ષણિકતાઓ વર્ણવો.

જવાબ:

કોપોરેટ સામાજિક જવાબદારી (CSR) એ વ્યાવસાયિક પ્રથાઓનો સંદર્ભ છે જેમાં એવી પહેલોનો સમાવેશ થાય છે જે સમાજને લાભ આપે છે અને નૈતિક કામગીરી પ્રત્યે પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.

મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ:

• સમુદાય વિકાસ: શિક્ષણ, આરોગ્યસંભાળ અને ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સ
• પર્યાવરણ સંરક્ષણ: પ્રદૂષણ નિયંત્રણ અને સંસાધન સંરક્ષણ
• કર્મચારી કલ્યાણ: ન્યાયપૂર્ણ વેતન, સુરક્ષિત કાર્ય પરિસ્થિતિઓ, કૌશલ્ય વિકાસ

graph TD
    A[CSR લાક્ષણિકતાઓ] --> B[સ્વૈચ્છિક સ્વભાવ]
    A --> C[સ્ટેકહોલ્ડર દિશા]
    A --> D[ત્રિપલ બોટમ લાઇન]
    A --> E[ટકાઉ પ્રથાઓ]
    A --> F[પારદર્શિતા]
    
    G[CSR પ્રવૃત્તિઓ] --> H[સમુદાય વિકાસ]
    G --> I[પર્યાવરણ સંરક્ષણ]
    G --> J[કર્મચારી કલ્યાણ]

મેમરી ટ્રીક: “સ્વ-સ્ટે-ત્રિ-ટ-પા” - સ્વૈચ્છિક સ્ટેકહોલ્ડર ત્રિપલ ટકાઉ પારદર્શિતા

પ્રશ્ન 5(અ) OR [3 ગુણ]

#

વેચાણ પર વળતર (ROS)ની ગણતરી કેઈ રીતે થાય છે તે બતાવો.

જવાબ:

ROS સૂત્ર: ROS = (નેટ પ્રોફિટ ÷ નેટ સેલ્સ) × 100

ઉદાહરણ:

• નેટ સેલ્સ = ₹5,00,000
• નેટ પ્રોફિટ = ₹50,000
• ROS = (50,000 ÷ 5,00,000) × 100 = 10%

મેમરી ટ્રીક: “ને-સે-સો” - નેટ સેલ્સ સો

પ્રશ્ન 5(બ) OR [4 ગુણ]

#

શક્તા અભ્યાસમાં માર્કેટ એનાલીસીસની અગત્ય સમજાવો.

જવાબ:

મેમરી ટ્રીક: “મા-સ્પ-કિ-બ” - માંગ સ્પર્ધા કિંમત બજાર

પ્રશ્ન 5(ક) OR [7 ગુણ]

#

નૈતિકતાની લાક્ષણિકતાઓ વર્ણવો.

જવાબ:

નૈતિકતા એ નૈતિક સિદ્ધાંતો છે જે વ્યક્તિગત અને વ્યાવસાયિક સંદર્ભોમાં વર્તન અને નિર્ણય લેવાનું શાસન કરે છે.

મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ:

• સુસંગતતા: નૈતિક વર્તન તમામ પરિસ્થિતિઓમાં સ્થિર રહે છે
• પારદર્શિતા: ખુલ્લી અને પ્રામાણિક વાતચીત અને ક્રિયાઓ
• જવાબદારી: નિર્ણયો અને તેમના પરિણામો માટે જવાબદારી લેવી

graph TD
    A[નૈતિકતા લાક્ષણિકતાઓ] --> B[સાર્વત્રિક સિદ્ધાંતો]
    A --> C[નૈતિક ધોરણો]
    A --> D[સ્વૈચ્છિક અનુપાલન]
    A --> E[પરિણામલક્ષી વિચારસરણી]
    A --> F[સ્ટેકહોલ્ડર વિચારણા]
    A --> G[સુસંગતતા]
    A --> H[પારદર્શિતા]
    A --> I[જવાબદારી]

મેમરી ટ્રીક: “સા-નૈ-સ્વ-પ-સ્ટે-સુ-પા-જ” - સાર્વત્રિક નૈતિક સ્વૈચ્છિક પરિણામલક્ષી સ્ટેકહોલ્ડર સુસંગતતા પારદર્શિતા જવાબદારી