પ્રશ્ન 1(અ) [3 ગુણ]#
અમ્બ્રેલા સેલ સમજાવો.
જવાબ: અમ્બ્રેલા સેલ મોટા કવરેજ એરિયાનો સેલ છે જે નાના સેલ્સને ઢાંકીને સતત કવરેજ પૂરું પાડે છે.
ટેબલ: અમ્બ્રેલા સેલની લાક્ષણિકતાઓ
લક્ષણ | વર્ણન |
---|---|
કવરેજ | મોટો ભૌગોલિક વિસ્તાર |
હેતુ | માઇક્રોસેલ્સમાંથી overflow traffic સંભાળવો |
એન્ટેના | હાઇ-પાવર, ઊંચી જગ્યાએ મૂકેલ |
યુઝર્સ | ઝડપથી ફરતા વાહનો, emergency calls |
- મોટું કવરેજ: હાઇ-પાવર બેઝ સ્ટેશન સાથે વિશાળ ભૌગોલિક વિસ્તાર ઢાંકે છે
- Traffic management: નાના સેલ્સ ભરપૂર હોય ત્યારે calls સંભાળે છે
- ગતિશીલતા સપોર્ટ: બહુવિધ સેલ બાઉન્ડરી પાર કરતા ઝડપી યુઝર્સને સેવા આપે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Umbrella Covers Large Areas”
પ્રશ્ન 1(બ) [4 ગુણ]#
સેલ અને ક્લસ્ટર વ્યાખ્યાયિત કરો.
જવાબ: સેલ અને ક્લસ્ટર સેલ્યુલર કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમના મૂળભૂત ખ્યાલો છે.
ટેબલ: સેલ vs ક્લસ્ટર સરખામણી
પેરામીટર | સેલ | ક્લસ્ટર |
---|---|---|
વ્યાખ્યા | એક બેઝ સ્ટેશન દ્વારા સેવા આપવામાં આવતો એક કવરેજ વિસ્તાર | અલગ-અલગ frequencies વાપરતા સેલ્સનું જૂથ |
સાઇઝ | એન્ટેના પાવર અને interference દ્વારા મર્યાદિત | N સેલ્સ ધરાવે છે (સામાન્ય રીતે 3, 4, 7, 12) |
Frequency | ચોક્કસ frequency set વાપરે છે | બધી ઉપલબ્ધ frequencies એકવાર વાપરે છે |
હેતુ | ચોક્કસ વિસ્તારને કવરેજ આપવું | Frequency reuse pattern શક્ય બનાવવું |
- સેલ: એક બેઝ સ્ટેશન દ્વારા સેવા આપવામાં આવતો ભૌગોલિક વિસ્તાર
- ક્લસ્ટર: સંપૂર્ણ frequency spectrum વાપરતા પડોશી સેલ્સનું જૂથ
- Frequency reuse: અલગ-અલગ ક્લસ્ટર્સમાં સમાન frequencies ફરીથી વાપરી શકાય
- Pattern repetition: ક્લસ્ટર pattern સમગ્ર કવરેજમાં પુનરાવર્તિત થાય છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Cells Cluster for Complete Coverage”
પ્રશ્ન 1(ક) [7 ગુણ]#
સેલ્યુલર કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ પાછળના મૂળભૂત ખ્યાલનું વર્ણન કરો.
જવાબ: સેલ્યુલર કોમ્યુનિકેશન સર્વિસ એરિયાને નાના સેલ્સમાં વહેંચીને spectrum efficiency અને capacity વધારે છે.
આકૃતિ:
ટેબલ: સેલ્યુલર સિસ્ટમના ફાયદા
ખ્યાલ | ફાયદો |
---|---|
Frequency Reuse | સમાન frequencies બહુવાર વાપરી શકાય |
Cell Division | નાના કવરેજ વિસ્તારો, વધુ capacity |
Handoff | સેલ્સ વચ્ચે seamless call transfer |
Power Control | ઓછી interference, લાંબુ battery life |
- નાના સેલનો ખ્યાલ: કાર્યક્ષમ કવરેજ માટે સર્વિસ એરિયાને hexagonal સેલ્સમાં વહેંચાય છે
- Frequency reuse: મર્યાદિત spectrum યોગ્ય separation સાથે બહુવાર વાપરાય છે
- બેઝ સ્ટેશન કંટ્રોલ: દરેક સેલને low-power બેઝ સ્ટેશન દ્વારા સેવા આપવામાં આવે છે
- Capacity improvement: એક મોટા કવરેજ વિસ્તાર કરતાં વધુ યુઝર્સને સપોર્ટ મળે છે
- Interference management: યોગ્ય સેલ પ્લાનિંગ દ્વારા co-channel interference નિયંત્રિત કરાય છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Small Cells Support Spectrum Sharing Successfully”
પ્રશ્ન 1(ક OR) [7 ગુણ]#
સેલ્યુલર કોમ્યુનિકેશનમાં કો-ચેનલ ઇન્ટર્ફીરન્સ સમજાવો.
જવાબ: કો-ચેનલ ઇન્ટર્ફીરન્સ જ્યારે સમાન frequencies વાપરતા સેલ્સ ખૂબ નજીક હોય ત્યારે થાય છે.
graph TD A[Cell A - f1] --> B[Interference Zone] C[Cell C - f1] --> B B --> D[Degraded Signal Quality] E[Distance D] --> F[Reduced Interference]
ટેબલ: કો-ચેનલ ઇન્ટર્ફીરન્સ પેરામીટર્સ
પેરામીટર | વર્ણન | અસર |
---|---|---|
Reuse Distance | કો-ચેનલ સેલ્સ વચ્ચેનું અંતર | વધુ અંતર = ઓછી interference |
C/I Ratio | Carrier to Interference ratio | સારી quality માટે ≥ 18 dB હોવું જોઈએ |
Cluster Size | ક્લસ્ટરમાં સેલ્સની સંખ્યા | મોટું ક્લસ્ટર = વધુ separation |
- Signal overlap: અલગ સેલ્સના સમાન frequency signals interfere કરે છે
- Quality degradation: call drops અને ખરાબ voice quality નું કારણ બને છે
- Distance factor: અંતરના વર્ગના પ્રમાણમાં interference ઘટે છે
- ઘટાડવાની પદ્ધતિઓ: યોગ્ય સેલ પ્લાનિંગ, power control, antenna design
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Co-channel Causes Call Quality Concerns”
પ્રશ્ન 2(અ) [3 ગુણ]#
સેલ સ્પ્લિટિંગ સમજાવો.
જવાબ: સેલ સ્પ્લિટિંગ ભીડવાળા સેલ્સને નાના સેલ્સમાં વહેંચીને સિસ્ટમ capacity વધારે છે.
આકૃતિ:
- Capacity વધારો: દરેક નવો સેલ ઓછા યુઝર્સને બેહતર સર્વિસ quality સાથે handle કરે છે
- Power ઘટાડો: નવા બેઝ સ્ટેશન્સ નાના વિસ્તારોને ઢાંકવા માટે ઓછી power વાપરે છે
- Frequency management: મૂળ frequencies નવા નાના સેલ્સમાં વહેંચાય છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Split Cells Serve Subscribers Successfully”
પ્રશ્ન 2(બ) [4 ગુણ]#
ચેનલ વહેંચણીની વ્યૂહરચના સમજાવો.
જવાબ: ચેનલ assignment વ્યૂહરચનાઓ નક્કી કરે છે કે optimal performance માટે સેલ્સને frequencies કેવી રીતે ફાળવવી.
ટેબલ: ચેનલ Assignment વ્યૂહરચનાઓ
વ્યૂહરચના | વર્ણન | ફાયદા | નુકસાન |
---|---|---|---|
Fixed | સેલ્સને કાયમી ચેનલ્સ ફાળવવા | સરળ, અનુમાનિત | ઓછા traffic દરમિયાન બિનકાર્યક્ષમ |
Dynamic | demand પર આધારિત ચેનલ assignment | કાર્યક્ષમ spectrum વપરાશ | જટિલ implementation |
Hybrid | Fixed અને dynamic નું મિશ્રણ | સંતુલિત approach | મધ્યમ જટિલતા |
- Fixed assignment: દરેક સેલને પૂર્વનિર્ધારિત ચેનલ્સનો સેટ હોય છે
- Dynamic assignment: traffic demand પર આધારિત real-time માં ચેનલ્સ ફાળવાય છે
- Load balancing: ઉપલબ્ધ ચેનલ્સમાં traffic સમાનરૂપે વહેંચાય છે
- Interference avoidance: assignment માં co-channel interference ધ્યાનમાં લેવાય છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Dynamic Distribution Delivers Optimal Performance”
પ્રશ્ન 2(ક) [7 ગુણ]#
33MHz bandwidth, 25KHz simplex channels, 7-cell reuse, 1MHz control માટે સેલ દીઠ voice અને control channels ની ગણતરી કરો.
જવાબ: સેલ્યુલર સિસ્ટમમાં ચેનલ allocation માટે ગણતરી.
આપેલ ડેટા:
- Total bandwidth = 33 MHz
- Channel bandwidth = 25 KHz (simplex)
- Full duplex માટે જરૂરી = 2 × 25 KHz = 50 KHz
- Control spectrum = 1 MHz
- Cluster size = 7 cells
ગણતરીઓ:
પગલું 1: કુલ ઉપલબ્ધ ચેનલ્સ Total channels = 33 MHz ÷ 25 KHz = 1320 channels
પગલું 2: Control channels Control channels = 1 MHz ÷ 25 KHz = 40 channels
પગલું 3: Voice channels Voice channels = 1320 - 40 = 1280 channels
પગલું 4: Duplex voice channels Duplex voice channels = 1280 ÷ 2 = 640 channels
પગલું 5: સેલ દીઠ ચેનલ્સ Voice channels per cell = 640 ÷ 7 ≈ 91 channels Control channels per cell = 40 ÷ 7 ≈ 6 channels
અંતિમ જવાબ:
- સેલ દીઠ Voice channels: 91
- સેલ દીઠ Control channels: 6
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Calculate Carefully for Channel Count”
પ્રશ્ન 2(અ OR) [3 ગુણ]#
GSM માં FCCH અને SCH ના કાર્યો લખો.
જવાબ: FCCH અને SCH synchronization માટે GSM સિસ્ટમમાં જરૂરી control channels છે.
ટેબલ: FCCH અને SCH કાર્યો
ચેનલ | Full Form | કાર્ય |
---|---|---|
FCCH | Frequency Correction Channel | Mobile ને frequency reference પૂરું પાડે છે |
SCH | Synchronization Channel | Timing અને cell identity પૂરું પાડે છે |
- FCCH કાર્ય: Mobile ને બેઝ સ્ટેશન frequency સાથે synchronize કરવામાં મદદ કરે છે
- SCH કાર્ય: BSIC (Base Station Identity Code) અને frame number વહન કરે છે
- Timing correction: બંને ચેનલ્સ mobile ને યોગ્ય timing synchronization મેળવવામાં મદદ કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “FCCH Fixes Frequency, SCH Synchronizes System”
પ્રશ્ન 2(બ OR) [4 ગુણ]#
GSM 900 specifications લખો.
જવાબ: GSM 900 900 MHz frequency band માં ચોક્કસ તકનીકી પેરામીટર્સ સાથે કાર્ય કરે છે.
ટેબલ: GSM 900 Specifications
પેરામીટર | Specification |
---|---|
Uplink Frequency | 890-915 MHz |
Downlink Frequency | 935-960 MHz |
Duplex Separation | 45 MHz |
Channel Spacing | 200 KHz |
Total Channels | 124 channels |
Access Method | TDMA/FDMA |
Modulation | GMSK |
Power Classes | 2W, 8W, 20W |
- Frequency bands: Full duplex operation માટે અલગ uplink અને downlink frequencies
- TDMA structure: દરેક carrier frequency પર 8 time slots
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “GSM 900 Gives Great Global Coverage”
પ્રશ્ન 2(ક OR) [7 ગુણ]#
GSM આર્કિટેક્ચર દોરો અને સમજાવો.
જવાબ: GSM આર્કિટેક્ચર mobile communication માટે સાથે કાર્ય કરતા ત્રણ મુખ્ય subsystems ધરાવે છે.
graph TB MS[Mobile Station] --> BSS[Base Station Subsystem] BSS --> NSS[Network Switching Subsystem] BSS --> BTS[Base Transceiver Station] BSS --> BSC[Base Station Controller] NSS --> MSC[Mobile Switching Center] NSS --> HLR[Home Location Register] NSS --> VLR[Visitor Location Register] NSS --> AuC[Authentication Center] MSC --> PSTN[Public Switched Telephone Network]
ટેબલ: GSM આર્કિટેક્ચર Components
Subsystem | Components | કાર્ય |
---|---|---|
Mobile Station | Mobile Equipment + SIM | User interface અને identity |
BSS | BTS + BSC | Radio interface અને control |
NSS | MSC, HLR, VLR, AuC | Switching અને database management |
- Mobile Station: યુઝર identification માટે mobile equipment અને SIM card ધરાવે છે
- Base Station Subsystem: Radio communication અને resource management handle કરે છે
- Network Switching Subsystem: Call switching, routing, અને subscriber databases manage કરે છે
- Interfaces: A-bis (BTS-BSC), A (BSC-MSC) interfaces subsystems ને connect કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Mobile Base Network - Complete Communication Chain”
પ્રશ્ન 3(અ) [3 ગુણ]#
GSM માં signal processing નો block diagram દોરો.
જવાબ: GSM માં signal processing voice અને data transmission માટે અનેક stages ધરાવે છે.
આકૃતિ:
- Speech coding: RPE-LTP વાપરીને analog speech ને 13 kbps digital data માં convert કરે છે
- Channel coding: Error correction bits ઉમેરીને rate 22.8 kbps સુધી વધારે છે
- Interleaving: Fading થી burst errors સામે લડવા માટે data ફરીથી order કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Speech Signals Systematically Processed Successfully”
પ્રશ્ન 3(બ) [4 ગુણ]#
GSM માં Common Control Channels ના કાર્યો લખો.
જવાબ: Common Control Channels GSM માં system information અને access procedures manage કરે છે.
ટેબલ: Common Control Channels કાર્યો
ચેનલ | કાર્ય |
---|---|
FCCH | Frequency correction અને synchronization |
SCH | Frame synchronization અને cell identification |
BCCH | System information અને cell parameters broadcast કરે છે |
RACH | Mobile દ્વારા call initiation માટે random access |
AGCH | Mobiles ને dedicated channels assign કરે છે |
PCH | Incoming calls માટે mobiles ને page કરે છે |
- Broadcast કાર્ય: BCCH સતત system information transmit કરે છે
- Access management: RACH mobiles ને service request કરવાની મંજૂરી આપે છે
- Channel assignment: AGCH active calls માટે resources allocate કરે છે
- Paging service: PCH mobiles ને incoming calls ની જાણ કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Common Channels Control Communication Completely”
પ્રશ્ન 3(ક) [7 ગુણ]#
GSM આઇડેન્ટિફાયર્સ સમજાવો.
જવાબ: GSM identifiers subscribers, equipment, અને network elements ને uniquely identify કરે છે.
ટેબલ: GSM Identifiers
Identifier | Full Form | હેતુ | Format |
---|---|---|---|
IMSI | International Mobile Subscriber Identity | Unique subscriber ID | 15 digits |
IMEI | International Mobile Equipment Identity | Unique equipment ID | 15 digits |
MSISDN | Mobile Station ISDN Number | Phone number | Variable length |
TMSI | Temporary Mobile Subscriber Identity | Security માટે temporary ID | 32 bits |
LAI | Location Area Identity | Geographic area identification | MCC+MNC+LAC |
BSIC | Base Station Identity Code | Cell identification | 6 bits |
- IMSI structure: MCC (3) + MNC (2-3) + MSIN (9-10 digits)
- Security હેતુ: TMSI radio interface પર subscriber identity ની સુરક્ષા કરે છે
- Location management: LAI કાર્યક્ષમ paging અને location updates માં મદદ કરે છે
- Network planning: BSIC પડોશી સેલ્સ વચ્ચે confusion અટકાવે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Important Mobile System Identifiers Ensure Security”
પ્રશ્ન 3(અ OR) [3 ગુણ]#
ઝડપી અને ધીમી frequency hopping ની તુલના કરો.
જવાબ: Frequency hopping techniques symbol rate ના સંબંધમાં hopping rate માં અલગ પડે છે.
ટેબલ: Fast vs Slow Frequency Hopping
પેરામીટર | Fast Hopping | Slow Hopping |
---|---|---|
Hopping Rate | > Symbol rate | < Symbol rate |
Symbols per Hop | < 1 | > 1 |
જટિલતા | ઊંચી | નીચી |
Applications | Military, Bluetooth | GSM, CDMA |
- Fast hopping: પ્રતિ symbol બહુવિધ hops, બેહતર security પણ વધુ જટિલ
- Slow hopping: પ્રતિ hop બહુવિધ symbols, સરળ implementation
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Fast Frequently Flips, Slow Stays Stable”
પ્રશ્ન 3(બ OR) [4 ગુણ]#
Frequency reuse નો ઉપયોગ કર્યા વિના GSM 900 band માં એકસાથે વાત કરી શકે તેવા વપરાશકર્તાઓની સંખ્યાની ગણતરી કરો.
જવાબ: Frequency reuse વિના GSM 900 માં મહત્તમ યુઝર્સ માટે ગણતરી.
આપેલ GSM 900 પેરામીટર્સ:
- Uplink: 890-915 MHz (25 MHz)
- Downlink: 935-960 MHz (25 MHz)
- Channel spacing: 200 KHz
- પ્રતિ ચેનલ time slots: 8
ગણતરીઓ:
પગલું 1: ઉપલબ્ધ ચેનલ્સ Total channels = 25 MHz ÷ 200 KHz = 125 channels
પગલું 2: વાપરી શકાય તેવા ચેનલ્સ Guard channels કાઢ્યા પછી ≈ 124 channels
પગલું 3: એકસાથે યુઝર્સ પ્રતિ ચેનલ યુઝર્સ = 8 time slots કુલ યુઝર્સ = 124 × 8 = 992 યુઝર્સ
જવાબ: 992 યુઝર્સ એકસાથે વાત કરી શકે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Calculate Channels Times Time-slots”
પ્રશ્ન 3(ક OR) [7 ગુણ]#
મોબાઇલ હેન્ડસેટનો સામાન્ય block diagram દોરો અને સમજાવો.
જવાબ: મોબાઇલ હેન્ડસેટ સાથે કાર્ય કરતા અનેક functional blocks ધરાવે છે.
graph TB A[Antenna] --> B[RF Section] B --> C[IF Section] C --> D[Baseband Processor] D --> E[Audio Section] D --> F[Display Unit] D --> G[Keypad] H[Power Management] --> D I[Battery] --> H J[SIM Interface] --> D
ટેબલ: મોબાઇલ હેન્ડસેટ બ્લોક્સ
બ્લોક | કાર્ય |
---|---|
RF Section | Signal transmission અને reception |
Baseband | Digital signal processing |
Audio | Voice input/output processing |
Power Management | Battery અને power control |
User Interface | Display, keypad, speaker, microphone |
- RF processing: Radio frequency transmission અને reception handle કરે છે
- Digital processing: Baseband channel coding, speech processing કરે છે
- User interface: Display, keypad, audio દ્વારા interaction પૂરું પાડે છે
- Power control: Battery usage અને charging functions manage કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Mobile Manages Multiple Modules Simultaneously”
પ્રશ્ન 4(અ) [3 ગુણ]#
મોબાઈલના કારણે રેડિયેશનના જોખમો લખો.
જવાબ: મોબાઇલ ફોનમાંથી રેડિયેશન જોખમો RF energy exposure ને કારણે આરોગ્યની ચિંતા છે.
ટેબલ: મોબાઇલ રેડિયેશન જોખમો
જોખમ | અસર | રોકથામ |
---|---|---|
SAR Exposure | Tissue heating | Hands-free devices વાપરો |
મગજ પર અસર | Memory, sleep ની સમસ્યાઓ | Call duration મર્યાદિત રાખો |
કેન્સરનું જોખમ | સંભવિત tumor નું જોખમ | ફોન શરીરથી દૂર રાખો |
- SAR (Specific Absorption Rate): શરીરના tissue દ્વારા absorbed RF energy માપે છે
- Thermal effects: RF energy tissue ના localized heating નું કારણ બની શકે છે
- Non-thermal effects: Cellular functions અને DNA પર સંભવિત અસરો
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Safety Awareness Reduces Radiation Risk”
પ્રશ્ન 4(બ) [4 ગુણ]#
મોબાઈલ હેન્ડસેટમાં બેઝબેન્ડ વિભાગની કામગીરી સમજાવો.
જવાબ: બેઝબેન્ડ વિભાગ મોબાઇલ હેન્ડસેટમાં digital signal processing કાર્યો કરે છે.
ટેબલ: બેઝબેન્ડ વિભાગના કાર્યો
કાર્ય | વર્ણન |
---|---|
Speech Processing | Vocoder વાપરીને voice encode/decode કરે છે |
Channel Coding | Error correction અને detection ઉમેરે છે |
Modulation | Digital data ને analog signals માં convert કરે છે |
Protocol Processing | Signaling અને call control handle કરે છે |
- Digital signal processor: Speech coding algorithms execute કરે છે (GSM: RPE-LTP)
- Error correction: વિશ્વસનીય transmission માટે convolutional coding implement કરે છે
- Control functions: Call setup, handoff, અને power control manage કરે છે
- Interface: RF section ને user interface components સાથે connect કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Baseband Brings Better Communication Control”
પ્રશ્ન 4(ક) [7 ગુણ]#
DSSS ટ્રાન્સમીટર અને રીસીવરની કામગીરી સમજાવો.
જવાબ: DSSS (Direct Sequence Spread Spectrum) pseudorandom codes વાપરીને signal bandwidth spread કરે છે.
ટ્રાન્સમીટર આકૃતિ:
graph LR A[Data Input] --> B[PN Code Generator] A --> C[XOR Gate] B --> C C --> D[Modulator] D --> E[RF Output]
રીસીવર આકૃતિ:
graph LR F[RF Input] --> G[Demodulator] G --> H[XOR Gate] I[PN Code Generator] --> H H --> J[Data Output]
ટેબલ: DSSS પ્રક્રિયા
સ્ટેજ | ટ્રાન્સમીટર | રીસીવર |
---|---|---|
Spreading | Data XOR with PN code | Received signal XOR with PN |
Modulation | Spread signal modulated | Demodulate received signal |
Processing | Bandwidth વધારાય છે | Original data recover થાય છે |
- Spreading પ્રક્રિયા: Original data ને high-rate pseudorandom sequence સાથે XOR કરવામાં આવે છે
- Bandwidth expansion: Processing gain factor દ્વારા signal bandwidth વધે છે
- Despreading: Receiver સમાન PN code વાપરીને original data recover કરે છે
- Interference rejection: Spread spectrum jamming સામે પ્રતિકાર પૂરો પાડે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Direct Sequence Spreads Signals Successfully”
પ્રશ્ન 4(અ OR) [3 ગુણ]#
10 Mcps chip rate અને 1 Mbps data rate સાથે DSSS સિસ્ટમ માટે processing gain ની ગણતરી કરો.
જવાબ: Processing gain spread spectrum સિસ્ટમના performance improvement નક્કી કરે છે.
આપેલ:
- Chip rate (Rc) = 10 million chips per second = 10 × 10⁶ cps
- Data rate (Rd) = 1 Mbps = 1 × 10⁶ bps
ગણતરી: Processing Gain (Gp) = Chip rate ÷ Data rate Gp = Rc ÷ Rd = (10 × 10⁶) ÷ (1 × 10⁶) = 10
dB માં: Gp (dB) = 10 log₁₀(10) = 10 × 1 = 10 dB
જવાબ: Processing Gain = 10 અથવા 10 dB
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Processing Power Provides Protection”
પ્રશ્ન 4(બ OR) [4 ગુણ]#
EDGE માં data rate કેવી રીતે વધારાયેલ છે તે સમજાવો.
જવાબ: EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution) advanced modulation દ્વારા data rates સુધારે છે.
ટેબલ: EDGE સુધારાઓ
પેરામીટર | GSM | EDGE | સુધારો |
---|---|---|---|
Modulation | GMSK | 8-PSK | 3 bits per symbol vs 1 bit |
Data Rate | 9.6 kbps | 43.2 kbps per slot | ~4.5x વધારો |
Coding | Fixed | Adaptive | Link adaptation |
Applications | Voice, SMS | Multimedia, Internet | Enhanced services |
- 8-PSK modulation: GMSK ના 1 bit નાં બદલે પ્રતિ symbol 3 bits transmit કરે છે
- Link adaptation: Channel quality પર આધારિત coding scheme dynamically select કરે છે
- Backward compatibility: હાલની GSM infrastructure સાથે કાર્ય કરે છે
- Enhanced applications: Multimedia અને higher data rate services support કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “EDGE Enhances Exchange Efficiently”
પ્રશ્ન 4(ક OR) [7 ગુણ]#
CDMA માં કોલ પ્રોસેસિંગ સમજાવો.
જવાબ: CDMA call processing code-based multiple access માટે unique procedures ધરાવે છે.
graph TD A[Mobile Power On] --> B[Pilot Channel Search] B --> C[Sync Channel Read] C --> D[Paging Channel Monitor] D --> E[Access Channel Request] E --> F[Traffic Channel Assignment] F --> G[Active Call State] G --> H[Soft Handoff]
ટેબલ: CDMA કોલ પ્રોસેસિંગ સ્ટેજો
સ્ટેજ | પ્રક્રિયા | કાર્ય |
---|---|---|
Initialization | Pilot acquisition | સૌથી મજબૂત બેઝ સ્ટેશન શોધવું |
Idle State | Monitor paging | Incoming calls માટે સાંભળવું |
Access | Random access | Network પાસેથી service request કરવી |
Traffic | Dedicated channel | Active communication |
Handoff | Soft handoff | Seamless cell transition |
- Pilot channel: Timing reference અને system identification પૂરું પાડે છે
- Rake receiver: Improved performance માટે multipath signals combine કરે છે
- Power control: બધા યુઝર્સ માટે optimal signal levels maintain કરે છે
- Soft handoff: Mobile બહુવિધ બેઝ સ્ટેશન્સ સાથે એકસાથે communicate કરે છે
- Code assignment: દરેક યુઝરને unique spreading code assign કરવામાં આવે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “CDMA Calls Connect Carefully and Clearly”
પ્રશ્ન 5(અ) [3 ગુણ]#
CDMA અને GSM ની સરખામણી કરો.
જવાબ: CDMA અને GSM cellular communication માટે અલગ અલગ approaches રજૂ કરે છે.
ટેબલ: CDMA vs GSM સરખામણી
પેરામીટર | CDMA | GSM |
---|---|---|
Access Method | Code Division | Time/Frequency Division |
Capacity | વધુ | ઓછી |
Handoff | Soft handoff | Hard handoff |
Security | બેહતર (spreading codes) | સારી (encryption) |
Global Usage | મર્યાદિત | વ્યાપક |
Power Control | Continuous | Periodic |
- Multiple access: CDMA unique codes વાપરે છે, GSM time slots વાપરે છે
- Call quality: CDMA soft handoff પૂરું પાડે છે, GSM hard handoff કરે છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Choose CDMA or GSM Carefully”
પ્રશ્ન 5(બ) [4 ગુણ]#
CDMA ના લાભો લખો.
જવાબ: CDMA લાભો તેને high-capacity cellular systems માટે યોગ્ય બનાવે છે.
ટેબલ: CDMA લાભો
લાભ | ફાયદો |
---|---|
High Capacity | પ્રતિ spectrum વધુ યુઝર્સ |
Soft Handoff | Seamless call transfer |
Variable Rate | Speech patterns ને અનુકૂળ |
Privacy | Spreading દ્વારા inherent security |
Multipath Resistance | Rake receiver વાપરે છે |
Power Control | Battery life optimize કરે છે |
Frequency Planning | બધા સેલ્સમાં સમાન frequency |
- Spectrum efficiency: FDMA/TDMA systems કરતાં વધુ capacity
- Quality લાભ: Soft handoff cell transitions દરમિયાન call drops દૂર કરે છે
- Security ફાયદો: Spread spectrum inherent privacy protection પૂરું પાડે છે
- Simplified planning: Frequency reuse planning ની જરૂર નથી
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “CDMA Creates Considerable Communication Capacity”
પ્રશ્ન 5(ક) [7 ગુણ]#
MANET ને સંક્ષિપ્તમાં સમજાવો અને તેની ઉપયોગો લખો.
જવાબ: MANET (Mobile Ad Hoc Network) મોબાઇલ ડિવાઇસેસનું infrastructure-less network છે.
graph TB A[Mobile Node A] -.-> B[Mobile Node B] B -.-> C[Mobile Node C] C -.-> D[Mobile Node D] A -.-> C B -.-> D A -.-> D style A fill:#f9f style B fill:#9ff style C fill:#ff9 style D fill:#9f9
ટેબલ: MANET લાક્ષણિકતાઓ vs ઉપયોગો
લાક્ષણિકતા | વિશેષતા | ઉપયોગો |
---|---|---|
Self-organizing | કોઈ fixed infrastructure નથી | લશ્કરી સંદેશાવ્યવહાર |
Dynamic topology | Nodes મુક્તપણે ફરે છે | Emergency response |
Multi-hop routing | Intermediate node relay | Disaster recovery |
Distributed control | કોઈ central authority નથી | Sensor networks |
Resource constraints | મર્યાદિત battery, bandwidth | Vehicular networks |
ઉપયોગો:
- લશ્કરી ઓપરેશન્સ: Infrastructure વિના battlefield communications
- Emergency services: Disaster response અને rescue operations
- Sensor networks: Environmental monitoring અને data collection
- Vehicular networks: Traffic management માટે car-to-car communication
- Personal area networks: Device-to-device communication
- Academic research: Collaborative computing environments
ફાયદા:
- Rapid deployment: Infrastructure setup ની જરૂર નથી
- Self-healing: Nodes fail થાય ત્યારે automatic route reconfiguration
- Cost effective: Base station installation costs નથી
નુકસાન:
- Limited bandwidth: Shared wireless medium
- Security challenges: Attacks માટે vulnerable
- Power constraints: Battery-dependent operation
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “Mobile Ad Hoc Networks Enable Everywhere”
પ્રશ્ન 5(અ OR) [3 ગુણ]#
WCDMA ના મુખ્ય લક્ષણો લખો.
જવાબ: WCDMA (Wideband CDMA) enhanced capabilities પૂરી પાડતો 3G standard છે.
ટેબલ: WCDMA મુખ્ય લક્ષણો
લક્ષણ | Specification |
---|---|
Chip Rate | 3.84 Mcps |
Bandwidth | 5 MHz |
Data Rates | 2 Mbps સુધી |
Spreading | Variable spreading factor |
Power Control | Fast closed-loop |
Handoff | Soft અને softer handoff |
- Wideband operation: 5 MHz bandwidth high data rates પૂરી પાડે છે
- Variable spreading: અલગ-અલગ service requirements ને અનુકૂળ થાય છે
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “WCDMA Widens Communication Data Magnificently”
પ્રશ્ન 5(બ OR) [4 ગુણ]#
5G ના લાભો લખો.
જવાબ: 5G લાભો અગાઉની generations કરતાં નોંધપાત્ર સુધારાઓ રજૂ કરે છે.
ટેબલ: 5G લાભો
લાભ | ફાયદો |
---|---|
Ultra-high Speed | 20 Gbps સુધી peak data rate |
Low Latency | Critical applications માટે <1ms |
Massive IoT | પ્રતિ km² 1 million devices |
Network Slicing | Customized virtual networks |
Enhanced Coverage | બેહતર indoor અને edge coverage |
Energy Efficiency | 4G કરતાં 100x વધુ કાર્યક્ષમ |
High Reliability | 99.999% availability |
- Enhanced mobile broadband: AR/VR અને 4K/8K video streaming support કરે છે
- Ultra-reliable communications: Autonomous vehicles અને remote surgery શક્ય બનાવે છે
- Massive machine communications: Smart cities અને Industry 4.0 support કરે છે
- Flexible network architecture: Software-defined networking capabilities
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “5G Generates Great Gigabit Growth”
પ્રશ્ન 5(ક OR) [7 ગુણ]#
બ્લોક ડાયાગ્રામ સાથે OFDM ની કામગીરી સમજાવો.
જવાબ: OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing) high-speed data transmission માટે બહુવિધ subcarriers વાપરે છે.
OFDM ટ્રાન્સમીટર:
graph LR A[Serial Data] --> B[Serial to Parallel] B --> C[QAM Mapping] C --> D[IFFT] D --> E[Add Cyclic Prefix] E --> F[Parallel to Serial] F --> G[RF Transmission]
OFDM રીસીવર:
graph LR H[RF Reception] --> I[Serial to Parallel] I --> J[Remove Cyclic Prefix] J --> K[FFT] K --> L[QAM Demapping] L --> M[Parallel to Serial] M --> N[Serial Data]
ટેબલ: OFDM પ્રક્રિયાના પગલાં
સ્ટેજ | ટ્રાન્સમીટર કાર્ય | રીસીવર કાર્ય |
---|---|---|
Data Conversion | Serial to parallel conversion | Parallel to serial reconstruction |
Modulation | Subcarriers પર QAM mapping | QAM demapping |
Transform | IFFT time domain signal બનાવે છે | FFT frequency domain recover કરે છે |
Guard Period | Cyclic prefix ISI અટકાવે છે | Cyclic prefix removal |
મુખ્ય લક્ષણો:
- Orthogonal subcarriers: બહુવિધ parallel low-rate data streams interference અટકાવે છે
- FFT/IFFT processing: Fast transforms વાપરીને કાર્યક્ષમ digital implementation
- Cyclic prefix: Multipath થી inter-symbol interference અટકાવતો guard interval
- Spectral efficiency: મર્યાદિત bandwidth માં high data rates હાંસલ કરાય છે
- Multipath resistance: વ્યક્તિગત subcarriers flat fading અનુભવે છે
ઉપયોગો:
- WiFi (802.11): Wireless LAN communications
- LTE/4G: Mobile broadband networks
- Digital TV: DVB-T terrestrial broadcasting
- WiMAX: Broadband wireless access
ફાયદા:
- High spectral efficiency: Optimal bandwidth utilization
- મજબૂતાઈ: Frequency selective fading સામે પ્રતિકારક
- લવચીકતા: પ્રતિ subcarrier adaptive modulation
- Implementation: Digital signal processing hardware સરળ બનાવે છે
ટેબલ: OFDM પેરામીટર્સ
પેરામીટર | સામાન્ય મૂલ્યો |
---|---|
Subcarriers | 64, 128, 256, 512, 1024 |
Modulation | BPSK, QPSK, 16-QAM, 64-QAM |
Cyclic Prefix | Symbol duration નો 1/4, 1/8, 1/16 |
Applications | WiFi, LTE, DVB, WiMAX |
યાદ રાખવાની ટ્રિક: “OFDM Offers Outstanding Data Multiplexing”